Minh Đức: Ukrain: theo Nga hay theo Liên Ẩu?

Ảnh: Dân Ukrain giật đổ và đập nát pho tương Lenin cuối cùng tại Ukrain để phản đối chính quyền muốn ngả về phía Nga

Các cuộc biểu tinh của dân Ukrain tại thành phố Kiev xảy ra vào cuối tháng 11 và lan qua đầu tháng 12, 2013, là để phản đối chính quyền Ukrain không chịu ký thỏa ước với Liên Âu mà quay qua ngả về phía liên kết với Nga. Tại Ukrain cũng có những người muốn Ukrain gần Nga hơn. Một số có cơ sở sản xuất bán hàng qua Nga thấy rằng nếu Ukrain đi sát với Nga thì có lợi cho họ hơn. Điều này cho thấy Ukrain đang bị giằng co giữa hai phía Nga và Tây Âu.

Ukrain cũng như một số nước Đông Âu khác nằm giữa hai thế lực lớn là Nga và Tây Âu trong lịch sử thường bị giằng co giữa hai thế lực. Ba Lan đã có thời là bãi chiến trường cho quân Nga và quân Đức đánh nhau giành ảnh hưởng tại Ba Lan. Khi Ukrain tách ra khỏi Liên Bang Xô Viết thì xưởng làm xe tăng của Liên Xô nằm ở Ukrain . Trường đại học dầu khí, đào tạo các kỹ sư dầu khí cho Liên Xô nằm tại Ukrain. Nhiều kỹ sư dầu khí tại Liên Xô là người gốc Ukrain nhưng họ nói thạo tiếng Nga hơn là tiếng mẹ đẻ là Ukrain.

Người biểu tình mang cờ Liên Âu để đòi được gia nhập Liên Âu

Các nước này cũng nằm giữa hai khối văn hóa khác nhau. Có chuyện vui tại Ba Lan kể rằng một người từ phía Paris, Pháp đi sang đến Vacsava của Ba Lan thì tưởng là đã đến thủ đô Mascơva của Nga rồi. Còn một người từ Mascơva của Nga đi đến Vacsava của Ba Lan thì tưởng là mình đã đến Paris rồi. Điều đó có nghĩa là Paris đẹp và văn minh, còn Mascơva thì thô lậu, kém văn minh hơn, còn Vacsava thì nằm ở khoảng giữa, tuy không đẹp như Paris của Pháp nhưng cũng không đến nỗi thô lậu như Mascơva của Nga. Ba Lan nằm ở giừa hai nền văn hóa giữa Nga và Tây Âu.

Một người hưu trí tham gia biểu tình tên Melnikova Olga nói với nhà báo:

"Ukrain nằm ở châu Âu thì chúng tôi coi như mình là người châu Âu. Văn hóa của chúng tôi gần gũi với châu Âu hơn. Chúng tôi đã chán việc phải nghe lời anh cả (tức là Nga) trong 70 năm qua. "

Ukrain bị giằng co trong việc nên ngả về phía Tây Âu hay ngả về phía Nga cũng là bị giằng cho giữa hai văn hóa: theo Liên Âu thì theo cách cai trị theo luật lệ, tôn trọng con người, còn theo Nga là theo lối cai trị bằng quyền mưu và sức mạnh. Gia nhập Liên Âu thì theo các qui định rõ ràng bằng giấy trắng mực đen và các nước được đối xử bình đẳng với nhau. Theo Nga thì phải theo lối xử sự mưu mô của Nga. Tuy được Nga bán rẻ ga và dầu hỏa nhưng chịu sự ràng buộc và nối quan hệ giữa Ukrain và Nga không phải là mối quan hệ bình đẳng giữa hai nước mà là mối quan hệ giữa đại ca và đàn em.

Điều mà Ukrain cần là cách cai trị bằng luật lệ rõ ràng. Với luật lệ, nhà nước có thể để cho dân tự do phát huy sáng kiến, tự do làm ăn. Ukrain cần có chế độ cai trị theo luật lệ và cần tự do cho dân có thể phát huy khả năng để đem lại kinh tế phồn thịnh cho quốc gia. Cai trị theo luật lệ là để có thể phát huy được tiềm năng về kinh tế trong người dân. Đó là thứ luật lệ bảo đảm cho mọi người có cơ hội đồng đều trong xã hội. Tuy không thể làm cho san bằng không còn cách biệt giàu nghèo nhưng luật lệ phải bảo đảm con nhà nghèo cũng được cơ hội học hành và tiến thân như con nhà giàu. Luật đó không phải để bảo vệ một nhóm lợi ích, hễ ai muốn tiến thân thì phải gia nhập, quị lụy nhóm đó. Nếu có nhóm lợi ích sinh ra thì các nhóm lợi ích phải có cơ hội đồng đều như nhau. Còn theo Nga tuy được mua rẻ dầu hỏa và khí đốt, nhưng cách cai trị lem nhem, chính quyền tham nhũng làm cản trở doanh nghiệp thì cái lợi nhờ mua dầu hỏa, khí đốt rẻ không bằng cái hại do cai trị lem nhem.

Cũng còn tùy theo những người cai trị Ukrain có biết vai trò quan trọng của việc cai trị theo luật lệ trong việc phát triển kinh tế hay không. Nếu theo Liên Âu mà vẫn cai trị lem nhem, không theo pháp luật, không phát huy được tiềm năng của nước mình thì cũng vẫn chẳng khá hơn.

Pho tượng Lenin tại Kiev trước khi bị giật đổ. Đây là pho tượng duy nhất còn lại ở Ukrain. Các thành phố khác đã dỡ bỏ tượng Lenin khi Ukrain tách ra độc lập với Liên Bang Xô Viết.