Mặc dù căng thẳng thương mại giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu từ trước thời ông Trump, song ông đã mở rộng cuộc chiến với các mức thuế và lệnh trừng phạt nặng nề chưa từng có đối với các công ty công nghệ.
Tuy nhiên, "Trung Quốc quá lớn và quá quan trọng đối với nền kinh tế thế giới, không thể nghĩ rằng ta có thể cắt nó ra như cắt một đồ chơi bằng giấy được. Chính quyền của ông Trump đã nhận được một lời cảnh tỉnh", Mary Lovely, giáo sư kinh tế tại Đại học Syracuse, nói trong bản tin của Bloomberg.
Dưới đây là những điểm chính mà Bloomberg tổng kết về cuộc chiến thương mại do Tổng thống Trump phát động.
Thâm hụt thương mại của Mỹ tăng
Ông Trump tuyên bố khi vận động bầu cử 2016 là ông sẽ rất nhanh chóng "bắt đầu đảo ngược" thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Trung Quốc. Tuy nhiên, thâm hụt với Trung Quốc đã tăng lên kể từ đó, đạt 287 tỷ đô la trong 11 tháng đầu năm 2020, theo dữ liệu của Trung Quốc.
Mức thâm hụt có giảm vào năm 2019 so với năm trước, do các công ty Mỹ chuyển sang nhập khẩu từ các nước như Việt Nam, nhưng vẫn cao hơn mức thâm hụt 254 tỷ đô la của năm 2016. Một phần nguyên nhân là Bắc Kinh áp thuế trả đũa lên hàng hóa Mỹ trị giá khoảng 110 tỷ đô la, làm giảm lượng nhập khẩu các sản phẩm của Mỹ, và tình hình chỉ bắt đầu phục hồi trong vài tháng cuối năm 2020.
Trong khuôn khổ thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 được ký một năm trước, Bắc Kinh hứa sẽ nhập khẩu hàng hóa Mỹ trị giá lên tới 172 tỷ đô la vào năm 2020, nhưng đến cuối tháng 11, họ mới chỉ mua lượng hàng bằng 51% của mục tiêu đó.
Tình trạng thâm hụt dai dẳng cho thấy các công ty phải phụ thuộc ra sao vào năng lực sản xuất khổng lồ của Trung Quốc, điều này càng được đại dịch Covid-19 làm rõ hơn. Trung Quốc là quốc gia duy nhất có khả năng tăng sản lượng trên quy mô đủ lớn để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với các hàng hóa như máy tính để làm việc ở nhà và thiết bị y tế.
Cỗ máy xuất khẩu của TQ vẫn tiến đều
Thực tế cho thấy cuộc chiến thương mại của ông Trump với Trung Quốc diễn ra cùng lúc Trung Quốc lại gia tăng xuất khẩu. Sau khi giảm liên tiếp trong hai năm 2015 và 2016, tổng lượng hàng xuất khẩu của Trung Quốc tăng đều đặn hàng năm sau khi ông Trump nhậm chức, kể cả vào năm 2019 khi xuất khẩu sang Mỹ giảm.
Khối 10 quốc gia Đông Nam Á đã thay thế Mỹ trở thành đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc vào năm 2019. Sự chuyển dịch sang châu Á có thể sẽ còn tiếp tục do các nền kinh tế Đông Nam Á được dự báo sẽ tăng trưởng nhanh hơn các nước phát triển trong thập kỷ tới. Những liên kết thương mại đó sẽ được củng cố hơn nữa nhờ Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) được ký kết vào cuối năm ngoái, theo đó, 15 nền kinh tế khu vực sẽ dần dần giảm bớt một số thuế quan đối với hàng hóa của nhau.
Các công ty Mỹ ở lại Trung Quốc
Ông Trump nói rằng thuế quan sẽ khuyến khích các nhà sản xuất Mỹ chuyển nhà xưởng về nước và trong một bài đăng lên Twitter năm 2019, ông đã “ra lệnh” cho họ “ngay lập tức bắt đầu tìm nơi thay thế cho Trung Quốc”. Nhưng chẳng có mấy bằng chứng là có sự thay đổi nào như vậy.
Đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ vào Trung Quốc tăng nhẹ từ 12,9 tỷ đô la năm 2016 lên 13,3 tỷ đô la vào năm 2019, theo dữ liệu của Rhodium Group.
Khi được khảo sát vào tháng 9/2020, hơn 3/4 trong số hơn 200 nhà sản xuất Hoa Kỳ ở Thượng Hải và vùng ven cho biết họ không có ý định chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Các công ty Mỹ thường viện dẫn rằng thị trường tiêu dùng Trung Quốc có mức tăng trưởng nhanh kết hợp với năng lực sản xuất mạnh mẽ của Trung Quốc chính là lý do để họ mở rộng sản xuất, kinh doanh ở đó.
Cả Mỹ lẫn TQ đều chịu thiệt hại kinh tế
Theo Yang Zhou, một nhà kinh tế học tại Đại học Minnesota, Trung Quốc đã tăng trưởng ở mức bằng hoặc hơn 6% trong cả năm 2018 lẫn 2019, trong tình cảnh thuế quan làm giảm mất khoảng 0,3% GDP vào hai năm đó. Vẫn theo ước tính của bà Yang Zhou, chiến tranh thương mại khiến Hoa Kỳ thiệt hại 0,08% GDP so với cùng kỳ. Người được hưởng lợi rõ ràng nhất là Việt Nam, cuộc chiến thuế quan (giữa Mỹ và Trung Quốc) giúp Việt Nam tăng gần 0,2 điểm phần trăm GDP vì các công ty di chuyển hoạt động sản xuất.
Thuế đánh vào người tiêu dùng Mỹ là chính
Ông Trump nhiều lần tuyên bố rằng chính Trung Quốc phải trả tiền cho các mức thuế. Các nhà kinh tế phân tích các con số và ngạc nhiên thấy rằng nhìn chung các nhà xuất khẩu Trung Quốc không hạ giá để duy trì tính cạnh tranh cho hàng hóa của họ sau khi bị áp thuế. Điều đó có nghĩa là tiền thuế hầu hết đều do các công ty và người tiêu dùng Mỹ phải nộp.
Theo Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia, thuế quan đã dẫn đến việc người tiêu dùng Mỹ bị thiệt hại thu nhập 16,8 tỷ đô la vào năm 2018.
Trong khi đó, thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc phần nào làm giảm xuất khẩu của Hoa Kỳ. Đó là vì khi chuỗi cung ứng được toàn cầu hóa, cũng có nghĩa là nhiều quốc gia cùng tham gia hoạt động sản xuất, thì Hoa Kỳ đã làm tăng chi phí sản xuất ra hàng hóa Mỹ khi đánh thuế đối với các cấu phần hay nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc.
Các nhà nghiên cứu tại Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia, Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã phân tích dữ liệu mật của các công ty và thấy rằng khối các công ty chiếm 80% lượng xuất khẩu của Hoa Kỳ đã phải trả giá cao hơn cho hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, vì thế làm giảm xuất khẩu của Mỹ.
Trung tâm công nghiệp Mỹ không hồi phục
Hồi 2016, ông Trump vận động tranh cử với cam kết mạnh mẽ là sẽ hồi sinh Vành đai Gỉ sét, tức các bang từng là trung tâm công nghiệp nặng nhưng bị suy thoái trong nhiều năm. Giải pháp ông Trump đưa ra là đấu tay đôi với Trung Quốc và mang việc làm về nước Mỹ. Điều đó đã không có hiệu quả.
Tăng trưởng việc làm trong lĩnh vực chế tạo của Hoa Kỳ đi ngang trong năm 2019, một phần do xuất khẩu giảm. Theo nghiên cứu của nhà kinh tế Michael Waugh tại Trường Kinh doanh Stern, Đại học New York, ngay cả những khu vực có các ngành công nghiệp - như ngành thép chẳng hạn - là những nơi được bảo hộ rõ ràng nhờ việc ông Trump đánh thuế, thì công ăn việc làm vẫn sụt giảm, thực tế đó nói lên rằng chiến tranh thương mại dường như không làm thay đổi hướng đi của ngành chế tạo Mỹ.
Trung Quốc thay đổi theo nhịp độ riêng
Chính quyền ông Trump tuyên bố rằng thuế quan mang lại lợi thế đòn bẩy trong đối phó với Trung Quốc, nhờ đó, buộc Trung Quốc phải thực hiện cải cách làm lợi cho các công ty Mỹ.
Chiến thắng lớn nhất mà chính quyền ông Trump tuyên bố giành được trong khuôn khổ thỏa thuận thương mại là việc Bắc Kinh hứa tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Nhưng điều đó có lẽ cũng nhằm phục vụ lợi ích của chính Trung Quốc.
Các công ty Trung Quốc đã trả cho Mỹ số tiền kỷ lục 7,9 tỷ đô la cho các khoản liên quan đến sở hữu trí tuệ vào năm 2019, tăng từ mức 6,6 tỷ đô la Mỹ vào năm 2016. Tòa án của Trung Quốc cũng tuyên phạt với mức kỷ lục đối với vi phạm liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ của các công ty Hoa Kỳ. Nhưng mức tăng đó chậm hơn so với các khoản tiền mà Trung Quốc trả cho toàn thế giới về sở hữu trí tuệ, theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, điều này cho thấy các khoản thanh toán của Trung Quốc dành cho Mỹ chỉ là một phần trong một xu hướng chung.
Washington cũng không thể buộc Trung Quốc phải có bất kỳ cam kết quan trọng nào về cải cách các doanh nghiệp nhà nước, vốn cũng được coi là một lý do chính cho việc đánh thuế.
Từ chiến tranh thương mại đến chiến tranh công nghệ
Giờ đây, Tổng thống đắc cử Biden có quyền quyết định có tiếp tục cuộc chiến thương mại hay không. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, ông Biden cho biết sẽ không xóa bỏ thuế quan ngay mà thay vào đó sẽ rà soát lại thỏa thuận giai đoạn 1.
So với chuyện thuế quan, Trung Quốc lo ngại hơn về cuộc xung đột công nghệ đang ngày càng leo thang. Các biện pháp trừng phạt và hạn chế xuất khẩu do Washington áp đặt đã đe dọa khả năng tồn vong của các công ty công nghệ hàng đầu như Huawei Technologies và nhà sản xuất vi chip Semiconductor Manufacturing International. Đó là mối đe dọa hiện hữu đối với các kế hoạch tăng trưởng kinh tế của Bắc Kinh.
Hai nhà nghiên cứu tại một trường đảng ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, viết trong một bài báo rằng: “Nếu Mỹ tiếp tục gia tăng phong tỏa công nghệ, thì quá trình hiện đại hóa của Trung Quốc để đạt đến mức độ cao cấp trong chuỗi công nghiệp toàn cầu chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng”.
(Bloomberg)
VOA
https://www.voatiengviet.com/a/bloomberg-tt-trump-khong-thang-trung-quoc-trong-chien-tranh-thuong-mai/5738987.html?fbclid=IwAR1OJDpSi9N9j0DaH_LmpxzDranJbxGbTHnZxN5-c6jxeGU0niG3QtmRk_A
Bình Luận:
"Chiến tranh thương mại tốt và dễ thắng".
Nguyên văn tiếng Anh là "Trade wars are good, and easy to win". Đây là câu Donald Trump viết trên Twitter trước khi ban hành lệnh tăng thuế, khởi đầu cuộc chiến thương mại với Trung Quốc .
Nói là "Chiến tranh thương mại tốt" là để phản bác ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế nói rằng hai nước tăng thuế của nhau là điều có hại cho thương mại nói chung, cả hai đều bị thiệt hại . Trong số các cố vấn kinh tế của Tòa Bạch Ốc có ông Gary Coln đã phản đối chính sách tăng thuế. Donald Trump lập tức sa thải ông ta. Ông Gary Cohn từng giữ chức vụ lãnh đạo cho ngân hàng Golman & Sachs trong hơn 25 năm. Ông ta nhận lời làm cố vấn cho Donald Trump với hoài bão dùng kiến thức của mình đóng góp vào chính sách kinh tế để làm nước Mỹ có nền kinh tế mạnh mẽ. Nhưng Donald Trump không dùng kiến thức của ông ta.
Thực tế cho thấy chiến tranh thương mại với Trung Quốc không dễ thắng và cũng không tốt cho kinh tế của cả hai nước. Donald Trump và các cố vấn của ông ta nói rằng Trung Quốc xuất cảng sang Mỹ nhiều hơn thì đánh thuế cao vào hàng Trung Quốc sẽ gây thiệt hại nhiều hơn là Trung Quốc đánh thuế cao vào hàng Mỹ. Trung Quốc bị thiệt hại nhiều hơn tức là Trung Quốc sẽ thua, Mỹ sẽ thắng. Lập luận này đúng ở chỗ là Trung Quốc bị thiệt hại nhiều hơn Mỹ, nhưng sai ở chỗ Trung Quốc không chỉ xuất cảng hàng sang Mỹ mà thôi mà xuất cảng sang nhiều nước khác. Số lượng hàng xuất cảng sang Mỹ chỉ là một phần trong tổng số hàng mà Trung Quốc xuất cảng. Khi xuất cảng sang Mỹ bị giảm thì Trung Quốc vẫn tiếp tục xuất cảng sang các nước khác. Chiến tranh thương mại làm cho Trung Quốc bị thiệt hại nhưng không làm cho kinh tế Trung Quốc bị tê liệt, ngã quỵ đến mức Trung Quốc phải chấp nhận tất cả các điều kiện do Mỹ đưa ra. Ngay từ khi mở cửa, xuất cảng hàng sang Mỹ, Trung Quốc đã cẩn thận theo chính sách giữ cho hàng xuất cảng sang Mỹ chỉ chiếm một phần nào đó mà thôi, ngoài ra Trung Quốc làm ăn rộng rãi với nhiều nước để xuất cảng hàng sang các nước khác. Cái phần xuất cảng sang Mỹ được giữ ở mức nào đó để khi Mỹ gây chiến tranh thương mại thì không gây thiệt hại quá nặng cho nền kinh tế Trung Quốc.
Sau khi thấy Trung Quốc không bị quỵ ngã vì đòn tăng thuế của Mỹ, một số người nhận ra rằng Trung Quốc là một nước có nền kinh tế lớn, Mỹ không thể đánh gục Trung Quốc bằng chính sách tăng thuế kiểu này.
Nói chung, Donald Trump và nhiều người ủng hộ ông ta thuộc nhóm người Mỹ bảo thủ, họ nhìn thế giới với cặp mắt của thập niên 1960 trở về trước. Thời đó, kinh tế Mỹ mạnh, còn các nước Á Châu thì kinh tế kém, không đáng kể. Donald Trump và những người theo ông ta nghĩ rằng Trung Quốc vẫn còn nghèo và yếu, bóp mũi là chết.
Cách nhìn trên cũng phản ảnh qua việc chỉ trích cán cân thương mại nghiêng về phía Trung Quốc có nghĩa là Mỹ bị Trung Quốc lợi dụng, bóc lột, bị nghèo đi. Cách nhìn này chỉ đúng vào thời xưa khi nước nào chỉ sản xuất sản phẩm trong nước đó rồi bán sang nước khác. Ở thời đại toàn cầu hóa, thì một nước có thể có cơ sở sản xuất ở nhiều nước khác và cần nhập cảng sản phẩm của các nước khác để sản xuất hàng của mình. Vì thế cán cân thương mại không phải là yếu tố duy nhất để đánh giá về thương mại giữa hai nước.
Trong thời đại toàn cầu hóa, có nhiều công ty Mỹ mở hãng xưởng ở Trung Quốc nên hàng xuất cảng từ Trung Quốc có khi là hàng của công ty Mỹ chế tạo ra để đem bán ở nước Mỹ. Dân Mỹ mua hàng xuất cảng từ Trung Quốc do công ty Mỹ chế tạo là làm lợi cho công ty Mỹ và làm lợi cho người Trung Quốc làm việc trong hãng xưởng của công ty Mỹ. Vì thế sau khi Donald Trump ra lệnh tăng thuế trên tất cả hàng xuất cảng từ Trung Quốc thì quốc hội Mỹ phải làm ra một đạo luật cho miễn tăng thuế trên hàng ngàn mặt hàng do công ty Mỹ sản xuất từ Trung Quốc. Miễn thuế như vậy thì số lượng hàng này xuất cảng sang Mỹ đâu có bị giảm và các công ty này không bị áp lực mạnh đến nỗi phải rời bỏ Trung Quốc mà quay trở về Mỹ.
No comments:
Post a Comment