Chuyện bây giờ mới kể : Vì sao Trung Quốc trúng thầu nhiều trong các dự án đầu tư tại Việt Nam
Theo giải thích của Bộ thì nó có các nguyên do:
- Một là sử dụng vốn vay của Trung Quốc. Để vay vốn Trung Quốc thì Việt Nam phải chấp nhận nhà thầu Trung Quốc thực hiện gói thầu như một điều kiện vay.
“Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc nhà thầu Trung Quốc trúng thầu nhiều ở Việt Nam”.
- Hai là chất lượng lập, phê duyệt dự án còn thấp, chưa xác định được một cách tương đối chính xác về công nghệ, khối lượng cũng như tổng mức đầu tư của dự án dẫn đến phát sinh khối lượng khi thực hiện.
- Ba là phê duyệt tổng mức đầu tư thấp dẫn đến các nhà thầu chào công nghệ tiên tiến, xuất xứ từ các quốc gia phát triển đều không trúng thầu do vượt tổng mức đầu tư.
Tôi muốn kể lại một câu chuyện có thật mà tôi biết và báo Thanh niên đã một thời bị "lên bờ xuống ruộng" khi đăng dài kì về những điều khuất tất xung quanh chuyên nhà nước ta quyết định đầu tư xây dựng sân vận động Quốc gia Mỹ Đình năm xưa, không đúng mong mỏi của người dân. Đó chính là thời kỳ nước ta xin đăng cai tổ chức Seagame lần thứ 20.
Vì chúng ta chưa có khu liên hợp thể thao Quốc gia cho ra hồn cho nên buộc phải đầu tư một sân vận động cho hoành tráng âu cũng là việc cần thiết.
Ngày đó, nước ta có 2 nhà thầu là ứng viên nặng ký cho việc trúng thầu xây dựng sân vận động Quốc gia, trong đó có Trung Quốc.
Người tham gia trong nhóm thiết kế của phía CHLB Đức ngày đó có kiến trúc sư người gốc Việt ở Pháp là ông Hồ Thiệu Trị. Ông cũng chính là người chủ thầu thi công tu sửa Nhà hát lớn Hà Nội để phục vụ Hội nghị thượng đỉnh 7 các nước nói tiếng Pháp năm 1997 tại Việt Nam mà nước ta đăng cai. Tác phẩm mà ông tu sửa chỉnh trang quả là ấn tượng và được dư luận đánh giá cao, miễn bàn cãi.
Thiết kế mà KTS Hồ Thiệu Trị xây dựng SVĐ Mỹ Đình được bắt đầu từ một ý tưởng rất thông minh và tuyệt vời. Nếu nhìn từ trên cao xuống ,mái che của sân chính là hình mặt trống đồng Đông Sơn truyền thống và đã ắm giải nhất về thiết kế. Thế nhưng họ lại bị loại mà dùng thiết kế của Trung Quốc để chính Trung Quốc xây dựng. Nếu như ngày đó mà chúng ta quyết định triển khai xây dựng thì có lẽ Việt Nam sẽ có một công trình thể thao tuyệt đẹp vì có dáng kiến trúc và nét văn hoá để đời .
Kiến trúc của sân rất chi tiết và rất hài hoà, hiện đại của lối kiến trúc Châu Âu nhưng lại mang cốt cách Việt rất rõ,rất đặc trưng và không trộn lẫn với ai.
Tuy nhiên, phía CHLB Đức, cụ thể là của công ty kiến trúc Philipp Holzmann International đã bị loại để Trung Quốc được "thắng thầu" theo một kiểu không giống ai, trong đó có lý do là giá của họ đưa ra thấp hơn giá dự kiến của chủ đầu tư đã thuê thẩm định so với một nước Tây âu dự thầu và xây theo kiến trức mà CHLB Đức thiết kế.
Báo Thanh niên ngày đó, nhà báo Hoàng Hải Vân đã viết nhiều kỳ liền phân tích,so sánh giữa hai đối tác dự thầu nói trên và khẳng định tính hơn hẳn của dự án mà CHLB Đức thiết kế.Tuy nhiên, không ai khác, chính các nhà chức trách, trong đó có cả BCT đều không bằng lòng với những bài báo đăng trên Thanh niên. Giao ban báo chí tuần, chúng tôi đã bị nhắc và có lần đã được người có trách nhiệm "ngửa bài": Ta chấp nhận để Trung Quốc làm là còn vì mối quan hệ ngoại giao và quan hệ giữa hai Đảng Cộng sản. Đề nghị báo Thanh niên dừng bình luận.
Vậy thì đủ hiểu, trong đấu thầu, liệu có thật công tâm?
Tôi nhớ hồi đó, một phó Thủ tướng phụ trách văn xã đã có ý kiến như vậy và cũng là thông tin từ BCT chỉ đạo báo chí.
Tôi chưa thể quên được một chi tiết. Đó là vào hôm động thổ xây sân vận động Mỹ Đình, ông Phan Văn Khải, Thủ tướng Chính phủ chẳng hiểu sao lại thật thà nói thêm một câu vào cuối bài phát biểu không hề có trong bài viết sẵn. Ý của ông là thời gian gấp rút rồi, yêu cầu nhà thầu khẩn trương thi công đạt chất lượng và tiến độ. Nếu như vấn đề kinh phí có gì đó chưa ổn, Chính phủ Việt Nam sẽ xem xét, tính toán để bổ xung nếu thấy hợp lý (!!!).
Nói vậy thì có khác nào chúng ta đã "vẽ đường cho hươu chạy" còn gì!
Tại sao lại như thế ? Tại sao khi anh dự thầu thì cho giá xuống thật thấp rồi sau đó kêu ca, chạy chọt để được bù thêm? Nó chẳng khác gì cái dạng như dự án đường sát Cát Linh- Hà Đông, Hà Nội mấy năm nay. Chúng ta đã rót không biết bao tiền vượt quy định mà xem ra, tiền vẫn như "gió vào nhà trống"...
Phóng viên Lan Phương hôm đó dự Lễ động thổ đã gọi gấp về toà soạn xin ý kiến tôi, có đăng đoạn nhạy cảm đó không?
Tôi bảo, cứ bóc băng ra đăng nguyên xi, không sợ gì vì mình tường thuật lời Thủ tướng kia mà!
Nhưng Lan Phương lại bảo tôi rằng lúc ông Khải nói thêm cũng là lúc cháu đã tắt máy ghi âm vì thấy đã vỗ tay kết thúc buổi lễ. Đây là câu ông thêm sau tràng vỗ tay để rồi sau đó lại một tràng vỗ tay khác không trong dự kiến.
Tôi thầm nghĩ, ở cái tràng vỗ tay sau, chỉ những người trong cuộc, "có lợi ích nhóm" thì họ mới vỗ to như vậy. Những người còn lại mà ít nhiều đang quan tâm, tôi nghĩ họ rất bất ngờ và thấy khó hiểu và chấp nhận lời phát biểu lạ lùng đó của người đứng đầu Chính phủ.
Bởi đây là câu chuyện động trời vì rất nhạy cảm. Phóng viên thì lại không ghi được được đoạn nói thêm này. Ngộ nhỡ có chuyện, người ta bảo mình bịa thì sao? Dù rằng cũng có cả ngàn người dự nghe được thì cũng khó có bằng chứng trong tay nếu người ta cố tình trừng trị chúng tôi.
Tôi thấy không yên tâm nên đã phải gọi cho anh Dương Đức Quảng, khi đó là Vụ trưởng vụ Báo chí Văn phòng Chính phủ nhờ xin ý kiến câu chuyện khó hiểu này. Anh Quảng không dự nên đã khất tôi để gọi báo cáo cấp trên cho an toàn. Mấy phút sau, anh Quảng gọi cho tôi nói rằng anh Trần Quốc Toản, phó Chủ nhiệm VP CP đã có ý kiến, đây là chuyện nhạy cảm, đề nghị không đăng và không bình luận... Nghe nói, anh Quảng sau đó cũng đã điện cho nhiều báo khác phòng lọt lưới.
Và bây giờ, công trình xây dựng sân vận động Quốc gia Mỹ Đình chất lượng ra sao, hình thức xấu xí thế nào, chắc mọi người cũng biết.
Đó là một con số 0 tròn trĩnh, không hề có dấu ấn gì trong lịch sử kiến trúc Việt Nam!
Chuyện cũ kể lại để chúng ta cùng thấy Trung Quốc vì sao họ hay trúng thầu các công trình xây dựng, các nhà máy ... ở nước ta. Liệu chúng ta rồi đây vẫn tiếp tục đi theo lối cũ mãi sao?
Quốc Phong (phóng viên tại báo Thanh niên)
Lý do nhiều nhà thầu Trung Quốc trúng thầu tại Việt Nam
VCCorp.vn
Dự án đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông đã nhiều lần vào kiến nghị của cử tri gửi đến Quốc hội.
Để vay vốn Trung Quốc thì Việt Nam phải chấp nhận nhà thầu Trung Quốc thực hiện gói thầu như một điều kiện vay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trả lời băn khoăn của cử tri gửi đến Quốc hội.
Tổng hợp trả lời kiến nghị cử tri vừa được Ban Dân nguyện của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội gửi đến các vị đại biểu cho thấy vấn đề nhà thầu Trung Quốc “nóng” với hàng loạt dự án chậm tiến độ, đội vốn…
Tránh phụ thuộc
Cụ thể, cử tri thành phố Hà Nội và tỉnh Quảng Trị yêu cầu kiểm tra việc các nhà thầu Trung Quốc liên tục trúng thầu các công trình quan trọng của Việt Nam, mặc dù chất lượng được cho là không đảm bảo.
Đề nghị của cử tri hai địa phương này là cần rà soát và đánh giá chất lượng, hiệu qủa những dự án do Trung Quốc trúng thầu ở trong nước, kể cả nguồn vốn vay từ Trung Quốc, để tránh bị phụ thuộc.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư xác nhận, trong thời gian qua có nhiều nhà thầu Trung Quốc trúng thầu các dự án quan trọng của Việt Nam, tuy nhiên trong quá trình thực hiện đã xuất hiện một số tình trạng như: thi công chậm tiến độ; chất lượng của hàng hóa, công trình sau khi hoàn thành không cao, xuống cấp nhanh sau khi hết hạn bảo hành...
Cơ quan quản lý hoạt động đầu tư nước ngoài cũng nêu những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến nhà thầu Trung Quốc trúng thầu, trong đó có việc các dự án sử dụng vốn vay của Trung Quốc.
Để vay vốn Trung Quốc thì Việt Nam phải chấp nhận nhà thầu Trung Quốc thực hiện gói thầu như một điều kiện vay. Theo đó, đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc nhà thầu Trung Quốc trúng thầu nhiều ở Việt Nam, văn bản trả lời của Bộ nêu.
Bộ cũng cho rằng, nhà thầu Trung Quốc trúng thầu nhiều do chất lượng lập, phê duyệt dự án còn thấp, chưa xác định được một cách tương đối chính xác về công nghệ, khối lượng cũng như tổng mức đầu tư của dự án dẫn đến phát sinh khối lượng khi thực hiện.
Trong khi đó, việc phê duyệt tổng mức đầu tư thấp dẫn đến các nhà thầu chào công nghệ tiên tiến, xuất xứ từ các quốc gia phát triển đều không trúng thầu do vượt tổng mức đầu tư.
Ngoài ra, do chất lượng công tác lập hồ sơ mời thầu của các chủ đầu tư còn yếu, chưa đưa ra được các rào cản kỹ thuật.
Để khắc phục tình trạng này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, trước tiên cần tự chủ được nguồn lực tài chính, thu hút vốn đầu tư tư nhân, nước ngoài, tăng cường các dự án PPP, nâng cao chất lượng lập, phê duyệt dự án, đấu thầu lựa chọn nhà thầu thực hiện dự án.
Không thể chọn vì giá rẻ
Cùng mối quan tâm, cử tri tỉnh An Giang bày tỏ lo ngại, các nhà thầu Trung Quốc trúng thầu các dự án trọng điểm tại Việt Nam nhưng triển khai chậm, thi công kém chất lượng gây lãng phí, bức xúc trong nhân dân. Như, dự án sân vận động Quốc gia Mỹ Đình, đường sắt trên cao Cát Linh- Hà Đông...
Cử tri đề nghị Nhà nước có biện pháp chặt chẽ, quyết liệt để khắc phục tình trạng trên, đồng thời cần nghiên cứu, cân nhắc việc vay vốn ODA của Trung Quốc để đầu tư xây dựng đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, đề nghị nghiên cứu xem xét khi đấu thầu, chọn thầu, không vì giá rẻ mà chọn nhà thầu.
Hồi âm ý kiến trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giải thích, Luật Đấu thầu không quy định chọn thầu theo giá rẻ, mà chỉ quy định những nhà thầu đã được đánh giá đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật mới được xem xét, xác định giá đánh giá.
Nhà thầu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật, có giá đánh giá thấp nhất mới được xem xét, đề nghị trúng thầu. Tuy nhiên, do hạn chế về năng lực, kinh nghiệm nên trong hồ sơ mời thầu, các chủ đầu tư Việt Nam chưa đưa ra được rào cản kỹ thuật để loại bỏ những hàng hóa có chất lượng thấp; chưa đưa ra được công thức xác định giá đánh giá phù hợp nhằm lựa chọn được các nhà thầu có thực lực, có kỹ thuật tốt.
Về kiến nghị nghiên cứu, cân nhắc việc vay vốn ODA của Trung Quốc để đầu tư xây dựng đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, Bộ Kế hoạch và đầu tư cho biết, hiện cơ quan này chưa nhận được đề xuất việc vay vốn ODA Trung Quốc cho dự án này.
Chung kiến nghị về dự án nói trên, cử tri Quảng Bình cho rằng, Việt Nam đang cần vốn, nếu vay được thì rất tốt nhưng phải không kèm theo điều kiện. Việt Nam đã có nhiều bài học đắt giá với Trung Quốc, nếu cho vay thì cứ trả lãi, phải hết sức thận trọng, nếu phải kèm điều kiện thì cần kiên quyết loại bỏ chỉ định thầu.
Cung cấp thêm thông tin sau chỉ đạo của Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng ngày 14/12/2016, Bộ Kế hoạch và đầu tư cho biết, tỉnh Quảng Ninh đang nghiên cứu, lập dự án đầu tư tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái theo hình thức đối tác công tư (PPP). Đến nay, đã có một số nhà đầu tư trong nước bày tỏ quan tâm đến việc đầu tư dự án này.
“Khoản tín dụng bên mua (300 triệu USD) của China Eximbank (Trung Quốc) là khoản vay kém ưu đãi hơn so với nguồn vốn vay ODA. Do đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính sẽ làm việc với các bộ, ngành để nghiên cứu lựa chọn dự án phù hợp, có khả năng thu hồi vốn cao, đảm bảo khả năng trả nợ và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định”, văn bản trả lời cử tri cho biết.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng thể hiện quan điểm rằng, trong điều kiện nợ công của Việt Nam đang rất cao, việc vay vốn từ Trung Quốc hay từ các chính phủ và tổ chức tài chính khác để đầu tư cần thận trọng đối với điều kiện vay.
Chỉ vay cho các dự án thực sự cần thiết và hiệu quả, cần phải đàm phán với nhà tài trợ về điều kiện vay để dự án vay phải đấu thầu quốc tế nhằm lựa chọn nhà thầu có năng lực và công nghệ hiện đại, hạn chế tối đa việc chỉ định tổng thầu EPC (thiết kế, cung cấp thiết bị, vật tư và xây lắp) và không vay để thực hiện dự án bằng mọi giá.
No comments:
Post a Comment