Lutein và zeaxanthin là hai loại carotenoit quan trọng, đó là các sắc tố được tạo ra bởi các loại thực vật tạo cho trái cây và rau quả có màu vàng đến đỏ.
Chúng có cấu trúc rất giống nhau, chỉ có một chút khác biệt trong cách sắp xếp các nguyên tử của chúng.
Cả hai đều là chất chống oxy hóa mạnh và cung cấp một loạt các lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, lutein và zeaxanthin nổi tiếng nhất trong việc bảo vệ đôi mắt của bạn.
Lutein hoạt động như thế nào?
Khi chúng ta ăn thức ăn có lutein hoặc dùng lutein ở dạng bổ sung, nó dễ dàng di chuyển khắp cơ thể, đặc biệt là tới các phần của mắt gọi là điểm vàng và thủy tinh thể. Trong thực tế, có hơn 600 loại carotenoids khác nhau được tìm thấy trong tự nhiên, nhưng chỉ có khoảng 20 loại được đưa vào mắt. Trong số 20 loại đó, lutein và zeaxanthin là hai loại duy nhất được lắng đọng với số lượng cao vào điểm vàng của mắt.
(Điểm vàng là một bộ phận nằm tại vùng trung tâm võng mạc ở phần sau nhãn cầu, là nơi tập trung nhiều tế bào thần kinh, đóng vai trò rất quan trọng trong việc thu nhận hình ảnh, đảm nhận tới 90% thị lực. Điểm vàng giúp nhận biết màu sắc, độ sắc nét của hình ảnh)
Khả năng chống oxy hóa của lutein giúp chống lại các tổn thương do gốc tự do gây ra bởi ánh sáng xanh hoặc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chế độ ăn kém và các yếu tố khác làm tăng nguy cơ mất thị lực liên quan đến tuổi tác như thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể. Trong quá trình này, các chất chống oxy hóa như lutein bảo vệ các tế bào khỏe mạnh trong khi ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ác tính.
Trong mắt, một trong những chức năng quan trọng nhất của thủy tinh thể là thu thập và tập trung ánh sáng vào võng mạc, bạn có thể hiểu nó giống như thấu kính của mắt vậy. Đó là lý do tại sao thủy tinh thể cần phải “sạch” và không bị đục. Lý do chính khiến thủy tinh thể trở nên đục và hư hại là do quá trình oxy hóa, đó là lý do tại sao chúng ta cần chất chống oxy hóa để giúp trung hòa các gốc tự do.
Ngay cả ở những người đã bị tổn thương mắt, bổ sung nhiều lutein trong chế độ ăn uống của họ có thể giúp ngăn chặn tình trạng tổn thương tiến triển và ảnh hưởng tầm nhìn. Lutein không chỉ mang lại lợi ích cho người lớn tuổi, nó thực sự là biện pháp phòng ngừa là để bảo vệ thị giác. Cả người lớn tuổi và người trẻ tuổi nên tiêu thụ nhiều lutein để giảm nguy cơ tổn thương oxy hóa có thể dẫn đến các rối loạn mắt.
Mặc dù lutein và các carotenoid khác cực kỳ quan trọng đối với thị giác và mắt của bạn, nhưng lợi ích của chúng không dừng ở đó. Ngoài việc bảo vệ mắt, lutein còn được sử dụng để giúp ngăn ngừa rối loạn ở da, một số loại ung thư bao gồm ung thư đại tràng hoặc ung thư vú, tiểu đường typ 2 và các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh mạch vành.
Tác dụng của Lutein với sức khỏe
Bảo vệ chống lại rối loạn mắt như thoái hóa điểm vàng
Bệnh thoái hóa điểm vàng (THĐV) hay còn gọi là bệnh thoái hóa hoàng điểm, là sự thoái hóa của tế bào điểm vàng khiến cho mắt mất khả năng nhìn chi tiết ở vùng trung tâm thị giác dẫn đến giảm thị lực trung tâm làm cho hình ảnh được nhìn thấy bị mờ, phần chính giữa hình ảnh bị méo mó, biến dạng.
Lutein được coi là một phương pháp điều trị cho bệnh thoái hóa điểm vàng (AMD), được coi là nguyên nhân phổ biến nhất gây mù ở người lớn tuổi. Ước tính cho thấy hơn 25 triệu người trên toàn thế giới bị ảnh hưởng bởi thoái hóa điểm vàng hoặc đục thủy tinh thể do tuổi tác, đặc biệt là những người từ 55 tuổi trở lên sống ở các quốc gia công nghiệp phương Tây. Tỷ lệ mắc AMD dự kiến sẽ tăng gấp ba lần vào năm 2025 (theo American Optometric Association)
Lutein bảo vệ mắt bằng cách lọc ra tỷ lệ tia UV có bước sóng ngắn gây ảnh hưởng tiêu cực đến các bộ phận nhạy cảm của mắt như võng mạc (điểm vàng). Lutein giúp lọc đi 90% các bước sóng màu xanh (loại ánh sáng phát ra từ các thiết bị điện tử như điện thoại, tivi, máy tính, bóng đèn LED tiết kiệm năng lượng, đèn huỳnh quang… ) có năng lượng cao do các ánh sáng hữu hình và các quang phổ gây ra. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Harvard đã phát hiện rằng việc bổ sung 6 milligram lutein hàng ngày có thể làm giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng trung bình là 43%.
Một nghiên cứu khác cho thấy bổ sung dinh dưỡng có chứa lutein và zeaxanthin có hiệu quả làm tăng mật độ quang học của các sắc tố võng mạc trong mắt – yếu tố giúp bảo vệ võng mạc mắt, chống lại sự phát triển của thoái hóa điểm vàng.
Tương tự, các nghiên cứu khác cho thấy lượng lớn lutein và zeaxanthin trong khẩu phần ăn cùng với vitamin E có liên quan tới giảm đáng kể nguy cơ hình thành đục thủy tinh thể. Mặc dù nghiên cứu vẫn còn trong giai đoạn đầu tuy nhiên kết quả cho thấy dùng lutein ba lần mỗi tuần trong tối đa hai năm đã được chứng minh giúp cải thiện thị lực ở những người lớn tuổi đã bị đục thủy tinh thể. Các lợi ích khác của lutein với sức khỏe của mắt bao gồm giúp giảm mỏi mắt, lóa và nhạy cảm ánh sáng, giúp giữ thấu kính và võng mạc ở mật độ thích hợp, tăng cường mô mắt và giúp tăng cường thị lực.
Khi nói đến sức khỏe của mắt, mỗi người có nhu cầu về lutein khác nhau. Có thể đối với một số người, thậm chí với lượng thức ăn có chất chống oxy hóa tương đối cao, nồng độ lutein trong máu có thể cao nhưng trong kiểm tra các mô trong mắt sẽ cho thấy nồng độ lutein trong võng mạc vẫn còn thấp.
May mắn thay, các bác sĩ hiện nay có khả năng đo lường mức độ sắc tố của lutein trong mắt của một người nào đó để xác định xem mức độ đó có đủ hay không. Bằng cách thực hiện thử nghiệm macular pigment optical density test (MPOD), các bác sĩ có thể đưa ra khuyến cáo chế độ ăn uống chuyên biệt hơn cho lutein và các chất dinh dưỡng bảo vệ khác dựa trên phản ứng cá nhân, khuynh hướng di truyền và các yếu tố lối sống.
Giúp bảo vệ sức khỏe làn da
Ngoài vai trò quan trọng đối với mắt, carotenoids bao gồm lutein và zeaxanthin cũng mang lại lợi ích đối với làn da. Để bảo vệ sức khỏe da và chống lại ung thư da, lutein giúp lọc các bước sóng năng lượng cao của ánh sáng mặt trời, làm chậm tốc độ quá trình oxy hóa. Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy bằng chứng rằng lutein bảo vệ chống lại tổn thương da do ánh sáng gây ra , chẳng hạn như dấu hiệu lão hóa và ung thư da.
Có thể giúp giảm nguy cơ ung thư
Một số bằng chứng cho thấy rằng những người tiêu thụ nhiều lutein từ chế độ ăn uống của họ có tỷ lệ ung thư vú, đại tràng, cổ tử cung và phổi thấp hơn. Mặc dù chúng ta chưa biết chính xác cách lutein tác động tới ung thư nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra tương quan những người trưởng thành có mức lutein trong máu cao hơn sẽ giảm nguy cơ phát triển một số dạng ung thư phổ biến.
Lutein có thể hoạt động như một phương pháp điều trị ung thư tự nhiên vì thực phẩm giàu lutein (như rau xanh và trái cây họ cam quýt) cũng cung cấp các chất chống oxy hóa và chất dinh dưỡng có lợi khác làm giảm viêm gây bệnh và mất cân bằng oxy hóa. Tuy nhiên, tại thời điểm này, cần thêm nghiên cứu để giúp chúng ta hiểu rõ tác dụng của lutein và các carotenoids khác về ung thư, miễn dịch, hormone và sức khỏe tim mạch.
Có thể giúp duy trì sức khỏe tim mạch
Một số nghiên cứu quan sát cho thấy rằng carotenoids xanthophyll bao gồm lutein có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh tim và đột quỵ. Cũng giống như các nghiên cứu đã đề cập trước đây cho thấy tác dụng tiềm năng bảo vệ trước ung thư của lutein, các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác làm thế nào lutein cải thiện sức khỏe tim mạch. Bởi vì lutein có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa, có vẻ như nó có lợi cho sức khỏe tim mạch bằng cách giảm viêm – là một nguyên nhân cơ bản của bệnh tim mạch.
Các nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Nam California cho thấy mức độ thấp của lutein trong máu có thể đóng góp vào sự dày lên của thành động mạch. Điều này làm tăng nguy cơ phát triển xơ cứng động mạch và tắc nghẽn động mạch vành có thể dẫn đến các cơn đau tim. Các nghiên cứu quan sát của USC cho thấy những người có mức lutein cao nhất trong máu sẽ bị ít tích tụ mảng xơ vữa trong động mạch, điều ngược lại cũng đúng: dùng ít thực phẩm thực vật giàu lutein hơn, các động mạch bị nghẽn càng nhiều.
Một yếu tố thuyết phục khác là sau khi các nhà nghiên cứu thử nghiệm tác dụng của lutein trên động mạch ở người, có ít tế bào bạch cầu có trong động mạch sau khi bổ sung lutein so với nhóm chứng, có nghĩa là sẽ ít viêm và tắc nghẽn hơn.
Vai trò đối với trẻ nhỏ
Mới đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra DHA khi kết hợp cùng lutein và vitamin E tự nhiên sẽ hoạt động hiệu quả hơn và thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển não bộ của trẻ nhỏ. Kết quả này được đưa ra bởi nghiên cứu do Trung tâm Nghiên cứu Dinh dưỡng, Học hỏi và Trí nhớ (Mỹ) thực hiện.
Kết quả nghiên cứu chỉ ra lutein, vitamin E tự nhiên và DHA được tìm thấy ở những vùng não bộ quan trọng liên quan đến khả năng học hỏi. Sự kết hợp của 3 dưỡng chất này tạo ra 81% kết nối thần kinh trong các tế bào não so với một mình DHA. Những kết nối này sẽ tạo nên các chức năng não bộ và khả năng học hỏi của trẻ, đặt nền móng cho trí tuệ bé trong tương lai.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, lutein và vitamin E tự nhiên giúp bảo vệ màng tế bào và axit béo omega-3 như DHA khỏi bị oxy hóa. DHA dễ bị ảnh hưởng bởi các gốc tự do và lutein cùng vitamin E tự nhiên đóng vai trò bảo vệ DHA khỏi sự oxy hóa đó.
Vì não trẻ phát triển nhanh nhất trong những năm đầu đời, nên việc cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển trí não của trẻ là rất quan trọng. Cần lưu ý lutein là một dưỡng chất mà cơ thể người không tự tổng hợp được mà cần phải bổ sung từ thực phẩm hằng ngày. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể nhận lutein qua sữa mẹ hoặc thức ăn dặm khi lớn lên. Cơ thể không tự tổng hợp được lutein, vitamin E tự nhiên và DHA mà phải đưa vào từ nguồn thực phẩm. Ba dưỡng chất này đều có trong sữa mẹ, nhưng nồng độ các chất ở trong sữa mẹ khác nhau và phụ thuộc vào khẩu phần ăn của người mẹ.
Cần lưu ý khẩu phần ăn của người mẹ cho con bú và lựa chọn sản phẩm dinh dưỡng bổ sung cho trẻ có đầy đủ bộ ba dưỡng chất thiết yếu này, để giúp trẻ hấp thu DHA tốt hơn và phát triển trí não tối ưu.
Tổng hợp
No comments:
Post a Comment